با پیدایش مجموعه‌های انسانی و تولید جمعیت شهری نیاز به کار و درآمدسازی و برنامه‌ریزی برای ساخت زندگی خانوادگی نیز آغاز شد.

در این میان هر فرد یا افراد وابسته به بخش‌های مختلف شهری، باید نوعی شغل و کار را پیشه می‌کرد که هم به درد جامعه اطرافش بخورد و هم توجه دیگران را برای تهیه و خرید آن جلب کند، اما کارهای شناخته شده که از پدر به فرزند و از استاد به شاگرد می‌رسید، ماندگاری داشت و بعضی از این مشاغل با نوین شدن و استفاده از فناوری‌های جدید در ادامه آن روزگار هنوز هم مورد استفاده است، مثل وابستگی اقتصادی به انواع نان و تهیه آن. همانگونه که می‌دانیم و می‌بینیم، با استفاده از ماشین‌آلات و برنامه‌ریزی‌های جدید، نان‌های جدیدی به سفره‌ها آمده است. اما نان سفره سنتی هنوز هم سنگک است، تافتون است و لواش و البته بربری که حالا در همه شهرها تولید می‌شود و از نظر درآمد و اقتصاد وابسته به آن مورد استفاده همه مردم در شهرها و روستاهاست. 

 

در این میان توجه بسیاری از مردم به تهیه نان‌های آماده تست دوباره جلب شده است که نمونه مشخص آن همان نان‌های چهارگوش آماده‌ای است که به خاطر نرمی و تقریبا نیم‌پخت بودن و قابلیت تست و دوباره‌پزی بیشترین مصرف را دارد. در میان مشاغل مورد نظر که از گذشته تا امروز و آینده قابلیت نوسازی دارد، یکی همین نانوایی است که همه مردم در همه جوامع به آن وابسته هستند، به‌هر حال نخستین شغل‌های مورد نیاز جامعه که اعظمی از اقتصاد به آن وابسته شده، مشاغلی است که درون خانواده مورد مصرف دارد، مثل لبنیاتی‌ها، بقالی‌ها، عطاری‌ها و... که باز هم جنبه‌های نوسازی و مدرن شدن را دارد، مجموعه بقالی و عطاری و اجناس مورد نیاز آن در فروشگاه‌های بزرگ قرار گرفته که به «سوپرمارکت» معروف شده است. حالا دیگر تمامی نیازهای خانگی را می‌توان در همین سوپرمارکت‌ها یافت. به‌ویژه در سوپرمارکت‌های بزرگ که از میوه و سبزی تا وسایل آشپزخانه، وسایل اتاق‌خواب، نیازمندی‌های مربوط به خودرو و دیگر زمینه‌های زندگی امروز را می‌توان در آن پیدا کرد.

 

 

 

از رزازی تا بزازی

اگر جست‌وجوگرانه گذشته‌های تهران و شهرستان‌ها را بررسی کنیم، به انواع کارها و فعالیت‌هایی می‌رسیم که بعضی‌های‌شان به تاریخ پیوسته، اما در یک بررسی کامل می‌توان این مشاغل اقتصادی را به تماشا نشست.

 

شور و شیرین‌کاری

شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید ۱۰۰سال قبل در ایران چه مشاغل و حرفه‌هایی وجود داشته و کدامیک از آنها هنوز شاغل دارد و کدامیک از بین رفته یا تغییر شکل داده است. آنچه در این فهرست می‌خوانید اسامی برخی شغل‌هاست که براساس مصوبه سال ۱۳۰۵ مجلس شورای ملی، از پرداخت مالیات معاف شده‌اند. هرچند این فهرست، مبین همه شغل‌ها نیست اما تا حدودی می‌تواند فضای کسب‌وکار را در یک قرن قبل ترسیم کند. سماک (ماهی‌فروش)، کلک‌ران، لش‌کش (کسی که با ارابه و گاری لاشه گوسفند حمل می‌کرده است)، بزاز، علاقه‌بند (سازنده نوار و قیطان)، مسگر، نعلچی‌گر (سازنده نعل و میخ کفش)، خیاط، کماج‌پز (پزنده نوعی شیرینی)، رزاز (برنجکوب)، پالان‌دوز، چیت‌ساز، دوشاب‌ساز(تولیدکننده شیره انگور و خرما)، موتاب(بافنده موی بز)، اتوکش، نمدمال، نعل‌بند، چاقوساز، حلواپز، آشپز، عصار(روغن‌کش)، جوراب‌باف، شال‌باف، فخار(تولیدکننده ظروف گلی)، آهنگر، کلاه‌دوز، سراج(تولیدکننده کیف)، کفش‌دوز، چرم‌دوز، آجیل‌فروش، حلوایی(شیرینی‌پز)، گیوه‌فروش، نقاش، باغبان، چلینگر(قفل و کلیدساز)، زرگر، صباغ(رنگرز)، خراز، بلورفروش، حلاج (پنبه‌زن)، ریسمان‌باف، مکار(اجاره‌دهنده اسب و قاطر و الاغ)، آینه‌ساز، باروت‌کوب، پنبه‌دوز، آسیابان، علاف(فروشنده علوفه)، قصاب، طباخ، کناس(تخلیه‌کننده چاه فاضلاب)، شانه‌ساز، بقال، نساج(پارچه‌باف)، سبزی‌کار، تخمه‌فروش، دباغ، چرم‌ساز، قناد، خباز، پنیرفروش، ریسمان‌فروش، شماع(شمع‌ساز)، گاوکش، زغال‌فروش، بنا، خشت‌مال، تره‌بارچی، قهوه‌چی، خراط، گچکوب، ظرف‌فروش، زهتاب(کسی که روده گوسفند را می‌تابد)، شمشیرگر(شمشیرساز)، کاردگر، تنباکوفروش، پاره‌دوز، بنکدار، توتون‌فروش، دوافروش، کلاه‌مال، خرده‌فروش، کوزه‌گر، دقاق (آردفروش)، لبوفروش، حمامی، نخودبریز(کسی که دانه‌های فندق و پسته و بادام را برای درست کردن آجیل بو می‌دهد)، زارع، صابون‌پز، کبابی، جگرکی، مجری‌ساز(مجری به کسر میم به صندوقچه کوچک فلزی گفته می‌شد)، حلبی‌ساز، سبزی‌فروش، عطار، نجار، بزاز، سمسار، بوریاباف(حصیرباف)، سفیدگر(کسی که ظروف مختلف فلزی را قلع اندود می‌کرد)، پاتیل‌ساز، پوست‌دوز، گازر(لباس‌شوی)، کفاش، نفت‌فروش، چینی بندزن، کاسه‌گر، سر قاطر، الاغ‌شمار، زردچوبه‌کوب، کله‌پز، کیپائی(سیرابی فروش)، قاشق‌تراش، پنبه‌فروش، بقله‌فروش(فروشنده حبوبات)، ساعت‌ساز، مقنی(حفرکننده قنات و چاه آب)، سلاخ، نشاسته‌ساز، فالوده و بستنی فروش، سکاک(سازنده گاوآهن)، کرباس‌دوز، دست‌فروش بلم‌ران، قالی‌باف، اصطلخی (دارنده استخر)، پیله‌ور(کسی که دارو و ادویه و... را در محله‌ها می‌فروخت)، غسال (مرده‌شوی)، شعرباف، قناویزباف(بافنده نوعی چارچه نخی رنگی)، ابریشم‌تاب. 

 

نان و ماست‌فروش‌های دوره‌گرد

خیلی از شغل‌هایی را که در گذشته بوده به‌طور حتم در فیلم‌ها و سریال‌های قدیمی دیده‌اید. شاید یکی از مهم‌ترین شغل‌ها «شهرفرنگی» بود. در دورانی که از اینترنت و شبکه‌های تلویزیونی خبری نبود، خیلی‌ها از دریچه شهر فرنگ، دنیا را تماشا می‌کردند. تهامی در این‌باره می‌گوید: آن زمان ما یک ریال می‌دادیم و می‌توانستیم از شهرفرنگ استفاده کنیم، در واقع این کار جزو کارهای نمایشی به شمار می‌رفت. به گفته عکاس‌باشی دیگر این روزها در گوشه و کنار خیابان، مردی را نمی‌بینید که با شهر فرنگ خود انتظار مشتریان را بکشد و این شهر فرنگ‌ها را امروز در موزه‌ها می‌توانید از نزدیک تماشا کنید. از شغل‌های جالب دیگری که مردم مراجعه زیادی به آن داشتند سفیدگری بود. در آن زمان از ظروف کریستال و ملامین خبری نبود.

 

 

از میراب‌ها تا آلاسکافروش‌ها

«میراب» شغلی بود که در گذشته کارآیی بسیار زیادی داشت چرا که در روزگار قدیم از لوله کشی آب و فاضلاب خبری نبود. آن زمان آب مصرفی مردم، آب جوی‌ها بود که استفاده از این آب باعث می‌شد مردم بسیاری از اوقات دچار بیماری‌های مختلفی مثل کچلی، سالک و... شوند، به همین خاطر شغل میراب‌ها شکل گرفت. آنها با یکسری وسایل خاص که در اختیار داشتند، آب جوی‌ها را به آب‌انبار خانه‌ها هدایت می‌کردند تا مردم از آب‌های ذخیره شده در آب‌انبار خانه خودشان استفاده کنند و کمتر به مریضی دچار شوند. البته آن زمان به خاطر مشکلاتی که مردم برای استفاده از آب داشتند عده‌ای هم با درشکه‌های مخصوص به محله‌های مختلف سطح شهر می‌رفتند و آب را در قبال گرفتن پول، سطل به سطل به مردم می‌فروختند. این درشکه‌ها در میان مردم به درشکه‌های آب شاهی معروف بود و حتی به گاری آن هم می‌گفتند گاری آب شاهی. این شغل‌ها تا زمانی دوام آوردند که لوله‌کشی در تهران رایج نشده بود اما در دهه ۳۰ که لوله‌کشی مشکل آب مردم را حل کرد دیگر این شغل‌ها برای همیشه با مردم خداحافظی کردند. دکه‌های یخ‌فروشی هم یکی دیگر از شغل‌های رایج آن زمان بود. به هر حال مردم به یخچال دسترسی نداشتند و در گرمای تابستان نیاز داشتند خنک شوند و گلویی تازه کنند. به همین خاطر در سطح شهر شما می‌توانستید دکه‌های یخ‌فروشی را ببینید که در حال تکه کردن و عرضه یخ به مردم هستند. در دورانی که مردم برای داشتن آب تمیز و خوراکی‌های خنک در حسرت بودند بعدها شغلی شکل گرفت به نام «آلاسکافروشی». آلاسکا را همه با عنوان منطقه‌ای سردسیر می‌شناسند. در آن زمان هم فروشندگانی بودند که نوعی بستنی مخصوص یخی با عنوان آلاسکا به مردم می‌فروختند. آلاسکافروش‌ها یک چرخ داشتند که بستنی‌ها را داخل آن می‌گذاشتند و به قیمت یک قران به مردم می‌فروختند. ‌

 

سماور ساز

در روزگاران گذشته، همانطور که سبک زندگی‌ها ساده بود، شغل‌ها هم ساده بود. مردم از طریق کارهایی اشتغالزایی می‌کردند که امروزه دیگر خریداری ندارد و پیدایش این شغل‌ها منوط می‌شد به همان زندگی‌های ساده قدیمی. در این گزارش می‌خواهیم شما را با شغل‌هایی آشنا کنیم که فقط متعلق به دوران گذشته بودند و دیگر امروزه در بازار حرفه‌ها جایی ندارند و از رونق افتاده‌اند، شغل‌هایی که مردم آنها را با عنوان شغل‌های «منسوخ» می‌شناسند. به همین خاطر شما را به قدیمی‌ترین عکاسخانه شهر می‌بریم؛ جایی که داریوش تهامی ۳۴ سال است شغل پدری‌اش را ادامه می‌دهد و عکس‌های قدیمی را به دقت در گنجینه‌اش نگهداری می‌کند. تهامی در مجموعه‌اش عکس‌هایی دارد که شغل‌های قدیمی و منسوخ یا شغل‌هایی که امروزه شکل‌شان فرق کرده است را به تصویر می‌کشد. از شغل آب‌حوضی‌ها و چینی‌بندزن گرفته تا درشکه‌های آب شاهی، ماست‌فروش‌ها، نان‌فروش‌های دوره‌گرد و.... داریوش تهامی در سال ۵۸ قرار شد رشته سینما را ادامه بدهد اما به خاطر اینکه پدرش به دوران کهولت رسیده بود، تصمیم گرفت شغل پدری را ادامه دهد، به همین خاطر سکان قدیمی‌ترین عکاسخانه تهران را به‌دست گرفت و مثل پدر شروع کرد به جمع‌آوری عکس‌های قدیمی؛ عکس‌هایی که برای خیلی‌ها خاطرات گذشته ایران و به‌ویژه پایتخت را زنده می‌کنند.

 

شغل‌های پدران ما در گذشته

در این عکاسخانه عکس‌های زیادی برای تماشا و جست‌وجو در گذشته وجود دارد اما بخشی از عکس‌ها که توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند مربوط به افراد ناشناسی است که در گذشته حرفه‌هایی داشتند که امروزه دیگر کاربردی ندارد. تهامی به‌دلیل جذابیت این شغل‌ها، کتابی منتشر کرده با عنوان مشاغل. او می‌گوید: شغل‌های قدیمی به ۳ دسته تقسیم می‌شوند؛ یکسری از شغل‌ها که از قدیم تا به امروز وجود دارد، مثل خواربارفروشی، قصابی، پارچه‌فروشی و... یکسری دیگر از شغل‌ها در گذشته بوده و حالا شکلش عوض شده مثل درشکه‌چی‌ها که امروز جای خود را به تاکسی و دیگر وسایل نقلیه داده‌اند یا عکاس‌های دوره‌گردی که الان در محیط آتلیه خود به کار می‌پردازند. دسته سوم شغل‌هایی هستند که دیگر وجود ندارند و شما نمی‌توانید در کوچه و خیابان اثری از آنها پیدا کنید مثل چینی‌بندزن‌ها که دیگر وجود ندارند و کسی پیدا نمی‌شود که این کار را انجام دهد، چرا که این نوع از مشاغل نه دیگر مثل گذشته مشتری دارند و نه درآمد خوبی که از طریق آن بشود امرار معاش کرد. غلتان‌کارها وظیفه‌شان این بود که بالای پشت‌بام‌ها را بازسازی کنند. در زمانی که ایزوگام وجود نداشت، غلتان‌کارها با استفاده از کاه و گل و به وسیله غلتک‌های سنگی که داخل‌شان را با نمک و کاه پر می‌کردند پشت بام‌ها را بازسازی می‌کردند چرا که در مواقع زمستان هوا بارانی و برفی بود و باران از داخل شیارهایی که روی پشت بام ایجاد شده بود به داخل خانه چکه می‌کرد. به همین خاطر مردم قبل از زمستان، غلتان‌کارها را به پشت‌بام خانه‌شان می‌بردند.

 

هم دلاک هم دندانپزشک

در این میان خیلی‌ها هم هستند که از منسوخ شدن بعضی از شغل‌ها ناراحت می‌شوند به‌ویژه پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها. حمامی یا همان گرمابه‌داری یکی از این شغل‌هاست اما الان اگر در شهر بگردید به‌ندرت می‌توانید شاهد یک گرمابه در محله‌تان باشید، چرا که دیگر همه مردم در خانه‌های خود صاحب حمام خصوصی هستند. جالب است بدانید یکی از شغل‌های مرسوم در گذشته دندانکشی بود، البته تصور نکنید این کار را دندانپزشکانی متخصص انجام می‌دادند. دندان‌کشی را دلاک‌ها برعهده داشتند. زمانی که مردم احساس درد در دندان‌شان می‌کردند به حمام می‌رفتند یا دلاک به خانه‌شان می‌آمد و دندان‌شان را از جا می‌کند. ‌

شب‌های زمستان، پای کرسی

از شغل‌هایی که امروزه دیگر وجود ندارد یا کمرنگ شده است نفت‌فروشی و گازفروشی است. نفت‌فروش‌ها، نفت مورد نیاز مردم را در بشکه‌های ۲۰ لیتری نفت می‌ریختند و به‌دست مردم می‌دادند. ‌به گفته تهامی حتی گازفروشی تا دهه‌های پیش بسیار مرسوم بود و مردم گاز مورد نیاز خود را از گازفروش‌ها تهیه می‌کردند، گازفروش‌ها کپسول‌هایی را با گاز پر می‌کردند و در اختیار مردم قرار می‌دادند. یکی دیگر از شغل‌های شناخته شده در میان مردم زغال‌فروشی بود، به هر حال مردم به جای استفاده از بخاری و شوفاژ و شومینه مجبور بودند از کرسی در زمستان‌ها استفاده کنند. همین کرسی باعث می‌شد که خانواده‌ها پس از کار روزانه دور یکدیگر جمع شوند، خشکبار و میوه بخورند و شب آرامی را پای کرسی پشت‌سر بگذارند، کرسی که زغال آن را زغال‌فروشی محل می‌آورد و گلوله‌های زغال را در پاکت‌هایی مخصوص به مردم می‌فروخت. شب‌های چهارشنبه‌سوری یکی از شب‌هایی بود که ایجاد شغل مقطعی می‌کرد. کاری که امروزه وجود ندارد. تهامی برای‌مان تعریف می‌کند که هر سال با آمدن چهارشنبه‌سوری، عده‌ای از جوان‌های شهر خارفروشی می‌کردند. آن زمان چهارشنبه‌سوری‌ها، کسی ناراحت نمی‌شد و از ترقه و نارنجک خبری نبود. مردم در این روز تنها از روی هیزم‌های آتش زده می‌پریدند. به همین خاطر عده‌ای از جوان‌های شهر هر سال به بیابان‌های اطراف می‌رفتند و بوته جمع می‌کردند و برای فروش به شهر می‌آوردند؛ کاری که امروزه دیگر وجود ندارد. ‌

 

فوتینا فروشی

حتما برای یک بار هم که شده برای فرزند کوچک‌تان تخم‌مرغ شانسی خریده‌اید، بچه‌ها با باز کردن این تخم‌مرغ‌ها هم می‌توانند خوراکی داشته باشند و هم جایزه. در واقع هیجان این جایزه‌های شانسی، بچه‌ها را سر ذوق می‌آورد و حسابی غافلگیرشان می‌کند، در گذشته هم فوتینافروش‌ها بچه‌ها را حسابی ذوق‌زده می‌کردند. بچه‌ها با پرداخت پول می‌توانستند به انتخاب خودشان یک جعبه را انتخاب کنند که به‌طور معمول از داخل این جعبه‌ها خوراکی‌هایی مثل مخلوط آرد نخودچی و شکر یا انگشتر و وسیله‌های تزئینی کوچک پیدا می‌کردند. فوتینافروش‌ها را در سطح شهر به راحتی می‌شد دید. آنها در هر مسیری که بچه‌ها و خانواده‌های‌شان بیشتر تردد داشتند پاتوق می‌کردند تا جایزه‌های پنهان شده در جعبه‌های شانسی را به آنها بفروشند.

 

زالوفروشی

که یکی از شغل‌هایی که در گذشته رایج بود و خودش در دوران کودکی‌اش به‌وفور آن را دیده است شغل زالوفروشی بوده. در گذشته – و حتی اکنون – عده‌ای برای درمان بعضی از بیماری‌ها از زالوها استفاده می‌کردند، چراکه معتقد بودند زالوها خون کثیف را می‌مکند و برای درمان بیماری‌های عفونی یا دُمل بسیار کاربرد دارند. این بود که زالوفروش‌ها، زالوها را در شیشه‌های مخصوصی جمع می‌کردند و به مشتریان خود می‌فروختند. البته در کنار این شغل، شغل حجامت هم وجود داشت؛ شغلی که امروزه به صورت تخصصی‌تر به آن پرداخته می‌شود اما آن زمان یک نوع طب سنتی به شمار می‌رفت.

 

منبع

درباره : کسب و کار اینترنتی , کسب و کار سنتی ,
برچسب ها : کسب و کار اینترنتی , کسب درآمد از اینترنت , درآمد دلاری , درآمد دلاری درخانه , کسب و کار های خانگی , کار درمنزل , کسب درآمد ارزی , کسب درآمد از اینترنت درخانه , مشاغل قدیمی , خاطره بازی , مشاغل منسوخ شده ,
بازدید : 782

مطالب مرتبط
معرفی چند شغل که میتوانید در خانه انجام بدهید .
6 روش برای جلوگیری از به سرقت رفتن ایده های کسب و کار
17 روش کم هزینه برای کسب درآمد در منزل
چگونه کسب و کار اینترنتی راه اندازی کنیم؟
10کلید فراموش شده برای موفقیت درکسب و کار
قبل از شروع کار جدید این 4 پرسش را ازخودتان بپرسید.
چه شغل هایی در دهه های آینده همچنان وجود خواهند داشت؟
9 ایده ی شگفت انگیز برای رشد کسب و کارتان
چطور با تولید محتوا در خانه به درآمد برسیم؟
بهترین شغل های آزاد در ایران با درآمد زود بازده